برآنیم تا با طرح سلسله مقالاتی تحت عنوان آشنایی با صنعت بیمه با هدف ارتقاء بخشیدن به سطح آگاهی های عمومی نسبت به جایگاه بیمه در میان مخاطبان به ویژه جامعه مهندسان بپردازیم.
در این مقاله سعی بر آن است که ابتدا دلایل ضرورت بیمه شرح داده شود و سپس حوزه وظایف و ارکان اصلی و فرعی بیمه و در نهایت تشریح شاخه های مختلف بیمه ای همچون بیمه مسئولیت "کار ساختمان" حوادث کارگران و کارفرمایان و . . .
با نگاهی به آمارهای بین المللی سالهای 1997 تا 2000 ارزش اقتصادی کالاها و خدمات تولید شده در کشورمان در رتبه بیستم جهان قرار داشته ایم و در مقابل بایستی از نظر کمی حق بیمه ای که مردم در این سال به شرکت های بیمه ای می پرداختند معادل رتبه ارزش اقتصادی کالا و خدمات تولید شده قرار می داشت حال آنکه تنها 7% از کل حق بیمه پرداخت شده در سراسر جهان را دریافت کرده اند.
با هر شاخص دیگری که وضع بیمه در ایران با دیگر کشورها مقایسه شود کشورمان با وجود برخورداری از جمعیت زیاد و سرزمین وسیع و منابع اقتصادی وافر وضع مطلوبی ندارد.
بسیاری از شهروندان ایرانی بیمه را نمی شناسند و یا تصور درستی درباره آن ندارند برای مثال بسیاری از اصناف با وجود داشتن توانایی در خرید بیمه عمر و حادثه از وجود چنین بیمه ای بی اطلاع اند و بسیاری گمان می کنند در صورت وقوع حادثه ای نظیر زلزله شرکتهای بیمه قادر به جبران خسارت آنها نیستند که تصور نادرست و غیر منطقی می باشد.
انسان در طول قرون گذشته بیشتر با اتکا به پیشرفتهای علمی و فنی شگفت انگیز بسیاری از خطرات طبیعی را که همواره آرامش اموال و جان وی را تهدید می کرد مقهور خود کرده است. برای مثال با پیشرفت علم پزشکی از بیماری های مسری که در گذشته یکباره جان هزاران نفر را می گرفت امروزه اثر کمتری دیده می شود. همچنین گاهی خبر ویرانگری زلزله و سیل و خسارات مالی و تلفات جانی آن را می شنویم اما به دلیل احداث بناهای نسبتاً محکم و پیشرفتهای فنی در مهار آبهای سطحی خسارات آن کمتر از گذشته شده است پیشرفتهای علمی و فنی و تحول در ابعادی مادی زندگی بشر به رغم ایجاد آسایش و رفاه فراوان خطرات جدیدی را پدید آورده است خطرات و حوادثی چون تصادفات رانندگی، سقوط هواپیما، آتش سوزی در واحدهای صنعتی چند مورد از خطرات خاص زندگی در جامعه مدرن است. این خطرات از نظر مقدار خسارت شاید کم اهمیت تر از خطرات حوادث طبیعی در قرون گذشته باشد اما متنوع تر شده است. حال آنکه انسان جامعه مدرن در مواجهه با خطرات پیرامون خود این تفاوت را با انسان جامعه سنتی دارد که برای کاستن از رنج های ناشی از خسارات وقوع این خطرات خود ابزار موثری را ابداع کرده است. در گذشته اگر فردی از زلزله جان سالم بدر می برد به دلیل نابودی اموال و از دست دادن سرپناه از ادامه زندگی مایوس می شد و شاید نیستی را بهتر از تحمل این وضع پر مشقت می یافت اما امروزه افراد با توسل به ابزارهایی چون بیمه می توانند پس از وقوع حادثه امیدوار به ادامه جریان زندگی باشند. با توجه به اینکه یکی از عوامل بنیادی در رشد و توسعه (امنیت سرمایه) می باشد و این امر نیز بدون وجود بیمه تحقق نخواهد یافت ، شرکتهای بیمه با توانایی پذیرش انواع پوششهای بیمه ای و با هر سرمایه تلاش نموده است تا ضمن ایجاد امنیت در سرمایه گذاری گامی موثر در ایجاد خدمت بهتر به بیمه گذاران بردارند.
بیمه های مهندسی از جمله رشته های بیمه ای است که تضمین کننده سرمایه در بخش خصوصی و عمومی بوده و رونق چرخه اقتصادی می باشد.

مهمترین بیمه های مهندسی عبارتند از:

• بیمه تمام خطر پیمانکاران

این بیمه ها خسارتهای فیزیکی – غیرقابل پیش بینی و ناشی از حادثه را در حین اجرای پروژه های عمرانی و زیربنایی و عملیات ساختمانی انواع سازه از قبیل ساختمانهای مسکونی ، اداری، برجها، کارخانجات، سیلوها، راهها، راه آهن، فرودگاه و یا سدها، پروژه های آبیاری و زهکشی، تونلها، پلها، لوله کشی فاضلاب،‌مخازن آب، موج شکنها و مانند آن را تحت پوشش قرار می دهد. عوامل زیادی از جمله آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سیل، طغیان آب، انواع طوفان، زلزله، نشست، لغزش و رانش زمین، دزدی، طراحی غلط، اجرا با کیفیت نازل، فقدان مهارت، غفلت، اعمال ناشی از سوء نیت یا خطای اشخاص باعث بروز خسارات در انواع سازه ها می شوند که در ضمن به هدر رفتن سرمایه، سلامت جامعه را نیز به مخاطره خواهد انداخت. در بیمه یاد شده علاوه بر پوششهای فوق خسارتهای جانی و مالی در برابر اشخاص ثالث و برداشت ضایعات نیز قابل بیمه شدن است و پس از تحویل موقت دوره نگهداری (دوره تضمین) نیز به منظور ایفای تعهدات قراردادی تحت پوشش قرار می گیرد.

• بیمه تمام خطر نصب

این بیمه نامه خسارتهای فیزیکی غیر قابل پیش بینی ناشی از حادثه که در حین اجرای عملیات نصب و یا مونتاژ انواع ماشن آلات و تجهیزات و نیز نصب هرگونه سازه با اسکلت فلزی در کارگاههای کوچک و بزرگ صنعتی، صنایع خودروسازی، شمیایی، فولاد، غذایی، چوب و کاغذ، چرم و کاشی سازی، صنایع وابسته به کشاورزی، پروژه های انتقال آب، گاز، خطوط انتقال نیرو را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه نامه تمام خطر نصب خسارتهای ناشی از آتش سوزی، صاعقه و انفجار، زلزله، سیل، طوفان، طغیان آب، لغزش و رانش زمین، دزدی با شکست مرز تحت پوشش می باشد. مواردی نظیر طراحی غلط مصالح معیوب، اجرای غلط و خطرات به وجود آمده در کارخانه سازنده ماشین آلات و تجهیزات به کار گرفته شده برای نصب نیز قابل بیمه شدن می باشد.
پوشش بیمه تمام خطر از زمان شروع عملیات نصب و ساختمانی آغاز و شامل دوره آزمایش و نگهداری نیز خواهد شد و نیز مسئولیت در برابر اشخاص ثالث در بخش بیمه در تمام خطر تحت پوشش قرار می گیرد.

• بیمه سازه های تکمیل شده

این بیمه نامه خسارتهای وارد به انواع سازه های احداث شده را در زمان بهره برداری از قبیل ساختمانها، برجها، جاده ها، راه آهن، فرودگاه، کانالهای آبیاری، پلها، تونلها، سدها، موج شکن و اسکله، خطوط لوله آب، نفت، گاز، فاضلاب و نیز انبارها و معادن را تحت پوشش قرار می دهد. بیمه سازه تکمیل شده از نوع خطرات معین بوده و خسارتهای ناشی از سیل، طغبان آب، طوفان، زلزله، آتش سوزی و انفجار، خرابکاری، برخورد وسائط نقلیه زمینی، دریایی و هوایی، نشست، حرکت زمین و صاعقه را تحت پوشش قرار می دهد.

• بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری

این بیمه نامه تمامی خسارتهای وارد به ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری مانند لودر، بولدوزر، سایدبوم، جرثقیل و ... را به عنوان ابزار کار پیمانکاران می باشد جبران می نماید.

مدارک لازم بزای صدور بیمه نامه در بیمه های مهندسی تمام خطر نصب پیمانکاران شامل موارد زیر است:

• فتوکپی پیمان
• ریز اقلام مورد بیمه یا فهرست بها
• نقشه کشی کار یا سایت پلان
• برنامه زمانبندی اجرای کار
• تکمیل پرسشنامه مربوطه
• درخواست کتبی بیمه گذار

مدارک لازم برای صدور بیمه نامه دوره بهره برداری:

• تکمیل پرسشنامه مربوطه
• ارائه ریز اقلام مورد بیمه

برای دریافت خسارت بیمه گذار باید مدارک زیر را ارائه نماید:

• اعلام خسارت ظرف مدت مقرر در بیمه نامه
• هماهنگی لازم جهت بازدید کارشناس
• تنظیم صورتحساب در محل و تعیین میزان خسارت
• ارائه مدارک درخواست شده در صورتجلسه تنظیمی.